‘Leiderschap om te zorgen voor inspiratie die tegelijkertijd persoonlijk is en toch gedeeld wordt. Binnen de structuur van het beleidsprogramma willen we dat horizontaal en verticaal dichter bij elkaar brengen’. ‘In de binnenstedelijke herprioriteringsopgave zullen de leisurefuncties een transitie ondergaan’. Als je beide teksten meteen begrijpt, ben je waarschijnlijk een doorgewinterde politicus. Maar niet alleen in teksten van gemeentes kom je wollig en verhullend taalgebruik tegen. Het is een kwaad dat zich overal heeft verspreid. Bij de meerderheid van alle organisaties wil men de zaken mooier voorstellen dan het is. Neem eens een kwartier de tijd om achter de computer een zoektochtje te starten naar websites. Met behulp van google kan dat vrij snel. Snuffel eens wat rond op websites van ziekenhuizen, woningcorporaties, universiteiten op HBO scholen en let op hun taalgebruik.
Onnodig ingewikkeld
Problemen heten modieus ‘uitdagingen’, ‘geïntegreerde aanpak’ is jargon voor een complexe oplossing. Denk verder aan termen als ‘burgerparticipatie’ waarmee eigenlijk wordt bedoeld dat de burgers voor de bezuinigingen moeten opdraaien, ‘mensen die dicht bij een corporatie staan’, in plaats van ‘huurders’, ‘cliënten’ in plaats van patiënten, ‘negatieve associaties’ als vervanging voor slechte ervaringen, en ‘alle neuzen dezelfde kant op’ in plaats van een van de belangrijkste basisprincipes die we steeds meer uit het oog verliezen, namelijk samenwerking. Het zijn slechts enkele voorbeelden. Door dit soort taalgebruik worden discussies wel erg lastig en gesprekken nodeloos ingewikkeld, want er hangt een behoorlijke mistlaag over waar het werkelijk over moet gaan.
Niet menselijke kwalificaties
Vertel je als organisatie over jezelf, dan kun je beter geen woorden of omschrijvingen hanteren die je als persoon ook niet gebruikt (wanneer het over jezelf gaat) op bijvoorbeeld een feestje of barbecue. Dat kun je het beste gewoon laten zien in je gedrag. Wij noemen dat ‘gebakken lucht kwalificaties’. Niemand zegt op een feestje: ik ben open, transparant, duurzaam, mijn accountability is groot, ik ben resultaatgericht, eerlijk, respectvol en verantwoordelijk. Organisaties doen dat echter wel, op ongegeneerde wijze en vrijwel allemaal in gelijke bewoordingen. Ook de ronkende kwalificaties onder de kopjes kernwaarden, visie en missie, toont de wereld slechts hoe ver de organisatie van de werkelijkheid en de reden van het bestaan is afgeraakt. Denken degenen die opdracht geven om dit soort gebakken lucht te produceren nu werkelijk dat er één twijfelende klant of kritische journalist zich erdoor laat overtuigen? Een organisatie die dit soort kwalificaties bezigt, heeft geen duidelijke visie.
Standaard concept
Het lijkt wel alsof er een soort standaard ‘sluierconcept’ is ontwikkeld waarvan iedereen gebruik maakt. Vergelijkbaar met teksten die in vacatures voorkomen. Er is allesbehalve sprake van een simpele en concrete manier van uitleggen waar deze organisaties nu werkelijk voor staan. Als je bijvoorbeeld solidair bent, open of verantwoordelijk, dan kan dat wel op duizend manieren worden uitgelegd. Daarom is het misschien sterker door het gewoon te laten zien. Of eventueel voorbeelden daarvan als bewijs op je website te zetten. Een belangstellende, ongeacht opleiding, sociale status of levenservaring, voelt de geloofwaardigheid van teksten feilloos aan. Over een journalist die een dergelijke tekst leest maar niet te spreken.
Controle verliezen
Ik kan het niet vaak genoeg zeggen: communiceren gebeurt door (en is tevens bestemd voor) mensen van vlees en bloed. Deze mensen hebben gevoelens die kunnen leiden tot heftige emoties. En deze emoties beïnvloeden de communicatie die zij hebben met anderen. Er onstaat hierdoor een dynamiek die je op een gegeven moment niet meer onder controle houdt. Het zijn deze mensen die je wel of niet geloven. Als ze daarvoor argumenten hebben, zeggen ze het vertrouwen op. De beeldvorming die dan ontstaat, is lastig om weer recht te trekken.
Top 25 ‘gebakken lucht kwalificaties’
Er zijn meerdere lijstjes voorhanden die over eerder genoemde irritatie gaan. Onlangs publiceerde Quote een lijst met de 15 meest weerzinwekkende managementwoorden. Hieronder vind je de top 25 van ‘gebakken lucht kwalificaties’. Gebruik de termen die hierin voorkomen vooral niet bij een zakelijk overleg met collega’s en al helemaal niet op feestjes en barbecues. En oh ja, haal ze ook zo snel mogelijk van de site en uit andere relevante communicatiemiddelen. Dat komt de geloofwaardigheid ten goede. Ik hoor graag hoe jullie hier tegen aan kijken en suggesties om deze top 25 lijst aan te vullen, zie ik graag tegemoet.
