De zeven grote killers van vertrouwen

Zeker voor een vakidioot als ik is het een godsgeschenk geweest dat ik bij Rochdale werkte toen daar een aantal jaar geleden een fikse bestuurscrisis uitbrak. Het werd een leerzame periode in een snelkookpan die heel lang heeft aangestaan.  Op zaterdag 25 oktober 2008 maakt een vastgoedhandelaar in een paginagroot artikel in De Telegraaf melding van een transactie waartoe de directeur van een Amsterdamse corporatie hem zou hebben willen verleiden. De kop boven het verhaal ‘Verleid tot foute vastgoeddeals’ doet denken aan een maffiaverhaal. Het artikel maakte een einde aan de carrière van de bestuursvoorzitter die als zonnekoning en Maserati coureur werd neergezet, en voor de organisatie brak een zware periode aan.

Reorganisaties

Diverse reorganisaties volgden elkaar op bij de Amsterdamse corporatie en het eerder genoemde automerk werd een onuitwisbaar symbool van verrijking en wangedrag. Het heeft alles behalve een positief effect gehad op de beeldvorming van de hele corporatiebranche. Pas zeven jaar later begon de strafzaak tegen deze voormalige bestuursvoorzitter. Een lange periode waarvan de organisatie, nu de rechter eindelijk een definitieve uitspraak heeft gedaan inclusief straf, het boek kan sluiten. Vanaf de eerste dag dat het publiek kon ‘meegenieten’, is alle berichtgeving – denk daarbij aan inmiddels zo’n vierduizend artikels – gearchiveerd en geanalyseerd. Talrijke organisaties kunnen profijt trekken uit de lessen die in de hoofdstad zijn getrokken. Voor een gedeelte bestaan ze uit verontwaardigingen (zelfs van de toenmalige minister-president Jan Peter Balkende) en meningen van doorsnee Nederlanders, maar ook zijn er talrijke visies van uiteenlopende deskundigen die blijkbaar weten hoe het anders of beter kan. Als je deze ook nog eens rubriceert op thema’s, wordt glashelder welke issues maatschappelijk breed spelen, en waar de pijnpunten zitten die het burgeralarm (lees ook social media-alarm) doen afgaan. De lessen gaan dus veel verder dan alleen rijkelijk inzicht krijgen in hoe mediacrissen werken.

Onverbiddelijk

De conclusies waren onverbiddelijk. Toezichthouders denken te gemakkelijk over verantwoordelijkheid en zij kunnen zonder enige vorm van aansprakelijkheid de dans ontspringen. En de vraag ‘wie houdt toezicht op de toezichthouders?’ wordt ook niet naar tevredenheid beantwoord. Ook blijkt dat volgens het ‘ons-kent-ons’ principe bestuurders elkaar dekken, de leuke baantjes toespelen, en dat de salarissen niet meer naar verhouding zijn geworden. En dat pikt de maatschappij niet meer. De gemoederen rusten niet voordat daar een antwoord op is geformuleerd, betrokkenen zelf hun gedrag aanpassen, als dat niet lukt moeten er wetten of regels komen. Men wil geen woorden meer, maar daden! In grote lijnen is er sprake van zeven pijnpunten die de onderbuikgevoelens regelmatig op een negatieve manier activeren. Het zijn de voornaamste killers die de betrouwbaarheid van organisaties als een tsunami kunnen wegvagen. En als de betrouwbaarheid afneemt of zelf wordt geliquideerd, dan raak je het vertrouwen kwijt. En dan heb je pas echt een groot probleem. Toch dringt het bij veel organisaties nog steeds niet door. Bijvoorbeeld de ING kreeg onlangs heel Nederland over zich heen. Neem anders een kijkje op deze pagina waar casussen worden verzameld die op z’n minst door een van onderstaande imagokillers  worden gekenmerkt. Deze killers wil ik graag met je delen omdat ze het resultaat zijn van een uitzonderlijke mediastudie. Het zullen er in totaal vast nog wel meer zijn. Let op hier komen ze:

  1. Het ‘white old boys network’ bepaalt, machtsbehoud door vriendjespolitiek. (deze heeft veel invloed op de overige pijnpunten die killing zijn)
  2. De hoge salarissen moeten worden gemaximeerd.
  3. Aanstellingsprocedures die niet open zijn.
  4. Toezichthouders zijn niet aansprakelijk, ze komen er altijd mee weg. Want wie controleert de toezichthouders?
  5. Kwesties waarin sprake is van belangenverstrengeling.
  6. Er is geen maximum aan het aantal commissariaten voor een toezichthouder.
  7. Als klokkenluider ben je nog steeds aangeschoten wild. 

Onderhoudsbeurt

Door de zeven grootste vijanden goed op orde te hebben, en ze als een auto (het liefst geen Maserati!!!) om de zoveel tijd een grote of kleine beurt te geven, bepaal je voor een groot gedeelte het correct handelen van een organisatie. De geloofwaardigheid rust hierop, als je dit niet goed hebt geregeld, ga je nooit een beeldvorming krijgen waar je profijt van hebt. Doe er dus iets mee waardoor het bij iedereen op het netvlies komt en blijft. Vooral dat laatste … Bij Rochdale is het besef inmiddels groot! De huidige bestuursvoorzitter Hester van Buren heeft er zelfs een meesterpreek over gehouden. Je kunt er bijvoorbeeld een checklist van maken die je overal in de organisatie ophangt. Er zijn genoeg mogelijkheden om deze bespreekbaar te maken, en om te kijken wat er beter kan.

Alert blijven

Wat voor initiatief je ook bedenkt, hoe je het ook uitwerkt, het herhalen van dit soort initiatieven is belangrijk. We zijn allemaal maar mensen, we zijn zwak, maken regelmatig fouten en worden snel verleid. Wie wil weten hoe dat precies werkt raad ik aan om het Prado te bezoeken in Madrid waar een prachtig schilderij hangt gemaakt eind 15e eeuw van de Nederlandse schilder Jeroen Bosch getiteld de Zeven hoofdzonden. Ben benieuwd of jullie je hierin herkennen of juist niet en waarom dan? Als je nog aanvullende adviezen hebben zijn ze welkom.

Related Posts